I. Dünya Savaşı’nın sona yaklaşmasıyla birlikte, savaş sonrası düzenin nasıl şekilleneceği büyük bir soru işareti haline gelmişti. Bu süreçte, ABD Başkanı Woodrow Wilson, savaş sonrası barışı sağlamak ve dünyada kalıcı bir düzen oluşturmak amacıyla 8 Ocak 1918’de “Wilson İlkeleri” (Fourteen Points) adı verilen barış prensiplerini açıkladı. Bu ilkeler, savaşın ardından kurulacak yeni dünya düzeninin temel taşlarından biri olarak kabul edildi.
Wilson İlkeleri Nelerdir?
Wilson tarafından açıklanan 14 ilkenin en önemli maddeleri şunlardır:
- Gizli antlaşmalar yapılmayacaktır.
- Denizlerde tam serbestlik sağlanacaktır.
- Uluslararası ticaret önündeki engeller kaldırılacaktır.
- Silahsızlanma sağlanacaktır.
- Sömürgecilik adil bir şekilde düzenlenecektir.
- Rusya’nın bağımsızlığına saygı duyulacaktır.
- Belçika yeniden bağımsız olacaktır.
- Fransa, Alsace-Lorraine bölgesini geri alacaktır.
- İtalya’nın sınırları ulusal temellere göre düzenlenecektir.
- Avusturya-Macaristan halklarına kendi geleceklerini belirleme hakkı tanınacaktır.
- Balkan ülkeleri bağımsız olacaktır.
- Osmanlı Devleti’ndeki Türkler ve diğer milletler kendi kaderlerini tayin edebilecektir.
- Bağımsız bir Polonya devleti kurulacaktır.
- Milletlerarası barışı sağlamak için Milletler Cemiyeti kurulacaktır.
Wilson İlkelerinin Amaçları
Wilson İlkeleri, savaş sonrası düzeni kurmayı hedefleyen, barışı sağlamaya yönelik bir yol haritası niteliğindeydi. Bu ilkelerin temel amaçları şunlardı:
- Kalıcı bir barış sağlamak ve yeni savaşların önüne geçmek.
- Milletlerin kendi kaderlerini tayin etme hakkını tanımak.
- Sömürgecilik anlayışını sona erdirmek ya da daha adil hale getirmek.
- Ekonomik ve siyasi eşitliği sağlamak.
- Demokratik yönetim anlayışını yaygınlaştırmak.
Wilson İlkelerinin Önemi
Wilson İlkeleri, savaş sonrası dünyada barışı sağlamayı hedefleyen önemli bir belgeydi. Ancak, bu ilkeler tam anlamıyla uygulanamamıştır. Özellikle Avrupalı devletlerin çıkarlarına ters düşmesi nedeniyle bazı maddeler göz ardı edilmiştir. Buna rağmen, Wilson İlkeleri’nin uzun vadeli etkileri olmuştur:
- Milletler Cemiyeti’nin kurulmasına zemin hazırlamıştır.
- Sömürge halklarına bağımsızlık umutları vermiştir.
- Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü koruma şansını etkilemiştir.
- II. Dünya Savaşı’na giden süreçte uluslararası diplomasiye yön vermiştir.
Sınavlarda Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları
1. Wilson İlkeleri’nin Osmanlı Devleti açısından önemi nedir?
Cevap: Osmanlı Devleti açısından en önemli madde, Türklerin ve Osmanlı’daki diğer milletlerin kendi kaderlerini tayin edebileceği maddesiydi. Ancak bu ilke, Osmanlı’nın parçalanmasına zemin hazırlamıştır.
2. Wilson İlkeleri hangi amaçla açıklanmıştır?
Cevap: Wilson İlkeleri, savaş sonrası barışı sağlamak ve kalıcı bir düzen oluşturmak amacıyla açıklanmıştır.
3. Wilson İlkeleri’nin uygulanamamasının nedenleri nelerdir?
Cevap: Avrupalı devletlerin çıkarlarıyla çelişmesi, özellikle İngiltere ve Fransa’nın sömürgecilikten vazgeçmemesi, ilkelerin tam anlamıyla uygulanmasını engellemiştir.
4. Wilson İlkeleri’nde yer alan “Milletler Cemiyeti” ne amaçla kurulmuştur?
Cevap: Milletler Cemiyeti, uluslararası barışı sağlamak ve devletler arasındaki anlaşmazlıkları çözmek amacıyla kurulmuştur.
5. Wilson İlkeleri hangi tarihte açıklanmıştır?
Cevap: 8 Ocak 1918 tarihinde açıklanmıştır.
Yorumlar kapalı.